Gandawa (nider. Gent; fr. Gand) była już zamieszkana w starożytności, kiedy to przebywali tu Celtowie. Z tego okresu wywodzi się także nazwa miasta i związana jest z celtyckim słowem ganda oznaczającym w wolnym tłumaczeniu miejsce zbiegu lub połączenia dwóch rzek. Ważnym momentem w historii miasta było przybycie tu francuskiego mnicha Amanda, którego misją było nawrócenie mieszkańców na chrześcijaństwo. Amand wraz ze swoim przyjacielem Bawonem założyli tu dwa klasztory – Sint-Baafs (św. Bawona) i Sint-Pieters (św. Piotra). Oba klasztory przeżywały okres świetności za panowania cesarza Karola Wielkiego i jego następcy Ludwika Pobożnego. W IX wieku miasto było wielokrotnie napadane i plądrowane przez Wikingów.

Gandawa powoli odzyskała świetność, głównie dzięki hrabiom Flandrii. Pierwszym z nich był Baldwin I Żelazne Ramię. Do poprawy pozycji Gandawy przyczynił się też w dużym stopniu jego syn Baldwin II Łysy, który wybudował umocnienia na lewym brzegu rzeki Leie. W XI wieku istniały już pierwsze świątynie, na miejscu których dzisiaj znajdują się: kościół św. Jakuba, kościół św. Mikołaja i katedra św. Bawona, a także warownia, która z czasem przerodziła się w zamek Gravensteen. W okresie średniowiecza Gandawa była siedzibą książąt flandryjskich i jednocześnie jednym z największych miast Europy, ustępując jedynie niektórym włoskim miastom i Paryżowi. Około 1100 roku Gandawa otrzymała od hrabiego Flandrii prawo do własnej rady miejskiej, co oznaczało większą niezależność i przywileje. Miasto otoczono murami i wjechać do niego można było jedynie przez cztery bramy. W 1180 roku hrabia Filip van de Elzas wybudował twierdzę Gravensteen – siedzibę hrabiów Flandrii, nie po to jednak, aby chronić miasto, a raczej, by chronić siebie przed buntowniczymi rzemieślnikami gandawskimi, i aby mieć gdzie więzić tych bardziej butnych. Od 1383 roku Flandria znalazła się pod panowaniem książąt burgundzkich. Gandawa traciła swoją pozycję w przemyśle tekstylnym na rzecz miast Brabancji, Holandii i Anglii.

W XVI wieku miasto zaczęło podupadać – handel suknem nie był już tak kwitnący, a do tego  cesarz Karol V Habsburg, urodzony w Gandawie, nałożył na miasto niezwykle wysokie podatki. Miłość do władcy bardzo szybko przerodziła się w niezadowolenie, które doprowadziło do strajku urzędników i robotników. Karol V osobiście przybył do Gandawy by ukarać mieszkańców – odebrał miastu przywileje i skonfiskował wszelkie dobra miejskie. Władca za wszelką cenę chciał upokorzyć mieszkańców – na jego rozkaz 3 maja 1540 roku 30 najznamienitszych mieszkańców, 318 członków mniejszych cechów, 50 członków cechu tkaczy musiało przemaszerować przez miasto boso, odziani jedynie w koszule. Za nimi podążało 50 największych buntowników, tzw. krzykaczy (kreesers), również boso, w białych koszulach i ze stryczkami na szyi – na znak, że za bunt przeciwko cesarzowi zasłużyli na szubienicę. Musieli oni oddać cześć cesarzowi – uklęknąć przed nim i błagać o wybaczenie.

Do dziś mieszkańców Gandawy nazywa się stroppendragers – tymi, którzy noszą stryczek. Do dziś także odbywa się co roku w czasie Gentse Feesten w centrum miasta pochód stroppendragers – tyle, że dziś przejść ze stryczkami na szyi to zaszczyt, którego dostępują jedynie członkowie gildii Stroppendraggers, bowiem wydarzenie to urosło do miana symbolu nieugiętości Gandawy.

W XVI wieku miały w Gandawie także miejsce przemiany religijne, pod wpływem reformacji co przyniosło reakcje w postaci inkwizycji. Od 1559 roku niemal w każdym miesiącu płonęli na stosach heretycy. Reakcją na okrucieństwa inkwizycji była w Niderlandach tzw. rewolta ikonoklastów w 1566 roku, w czasie której szczególnie ucierpiała Gandawa, prawie w każdym kościele i klasztorze doszło do zniszczeń. Po przejęciu władzy w Gandawie przez księcia Parmy w 1584 roku rozpoczęły się prześladowania kalwinistów, które doprowadziły około 4 tys. z nich do opuszczenia miasta. Na początku XVII wieku rozpoczęto odbudowę zniszczonych kościołów, klasztorów i kaplic, powstawały też nowe. W czasie wojny o sukcesję austriacką w 1745 miasto zostało zdobyte przez Francuzów, a następnie zwrócone Austrii po zawarciu pokoju w Akwizgranie w 1748 roku. W połowie XVIII wieku, pod rządami cesarzowej Marii Teresy, Gandawa zaczęła podnosić się z upadku i powracać do świetności – osiągnęła status największego miasta w Belgii. W 1750 roku pojawiły się w mieście pierwsze fabryki niezwiązane z sukiennictwem. Czasy panowania Francji (1794–1814) przyniosły Gandawie wzrost ekonomiczny, a w latach przynależności do Holandii (1815–30) Gandawa stała się miastem uniwersyteckim i ponownie portem morskim.

W roku 1830 Belgia stała się niezależnym państwem i Gandawa weszła w jego skład. Choć zarówno w czasie I, jak i II wojny światowej Gandawa nie ucierpiała szczególnie wskutek niemieckich bombardowań, to końcowa faza II wojny światowej przyniosła ciężkie walki o wyzwolenie miasta. W walkach w dniach 11–14 września 1944 roku, brała udział polska Pierwsza Dywizja Pancerna generała Stanisława Maczka. 1 stycznia 1945 roku nad podgandawskim lotniskiem St. Denijs Westrem miała miejsce jedna z największych bitew powietrznych końca II wojny światowej zwana bitwą nad Gandawą, była wynikiem operacji niemieckiej pod nazwą Bodenplatte. W bitwie wzięły udział polskie dywizjony lotnicze 302, 308 i 317.

Obecnie bogata w zabytki Gandawa należy do najczęściej odwiedzanych przez turystów miast Belgii. Najbardziej znaną budowlą Gandawy jest zaprojektowana w 1935 roku przez znanego belgijskiego architekta Henry’ego van de Velde modernistyczna biblioteka uniwersytecka (Boekentoren). Budynek ten ma 64 metry wysokości a w swoich wnętrzach skrywa przeszło trzy miliony książek oraz liczne średniowieczne manuskrypty czy starodruki.  Pozostałe ważne zabytki miasta to m in.

– XIII-wieczna Katedra św. Bawona – na miejscu pierwornej świątyni w połowie XII wieku zbudowano na planie krzyża romański kościół, którego pozostałości – bogato zdobione freskami mury, są widoczne w krypcie katedry. W późniejszym okresie na miejscu romańskiej budowli powstał kościół gotycki. Jego budowa przebiegała w trzech fazach – na początku odnowiono chór. Ambit i wieniec kaplic pochodzą z XV wieku. W drugiej fazie budowy (1462 – 1538) wzniesiona została zachodnia wieża o wysokości 82 metry. W 1602 roku drewniana kopuła wieży spłonęła od uderzenia pioruna i nigdy nie została odbudowana. W 1553 roku rozpoczęto budowę nawy głównej, transeptu i ośmiu kaplic bocznych. Zarówno wieża, jak i późniejsze części katedry, zbudowane są w stylu gotyku brabanckiego. W 1559 roku, kiedy powstało biskupstwo gandawskie, kościół podniesiony został do rangi katedry. Budowlę uznano za ukończoną w 1569 roku. W wyniku rewolty ikonoklastów kościół został dwukrotnie (w 1566 i 1578) splądrowany. W 1640 roku spłonął dach katedry. W kolejnych latach katedra przechodziła liczne restauracje. Bogate barokowe wnętrze katedry pochodzi w dużej mierze z czasów, gdy biskupem Gandawy był Antonius Triest. Katedra jest znana z Ołtarza Gandawskiego, oficjalnie znanego jako „Adoracja Mistycznego Baranka” autorstwa braci Huberta i Jana van Eycków, ukończonego w 1432 roku. Innym znanym dziełem jest obraz Rubensa „Św. Bawon przybywa do klasztoru w Gandawie”.

– Romańsko-gotycki Kościół św. Mikołaja – Budowę rozpoczęto we wczesnych latach XIII wieku w stylu romańskim, a kontynuowano przez resztę tego wieku w stylu gotyku skaldyjskiego. Typowe dla tego stylu jest wykorzystanie niebieskoszarego kamienia z Tournai. Zbudowany na starym targu w Gandawie w pobliżu Korenmarkt (Rynek Zbożowy), kościół św. Mikołaja był popularny wśród cechów, którzy działalność prowadzili w pobliżu. Dla cechów zbudowane zostały własne kaplice, które zostały dodane do stron z kościoła w XIV i XV wieku. Centralna wieża, która była finansowana w części przez miasto, służyła do obserwacji miasta.

–  XIV-wieczna dzwonnica Belfort –  zbudowana w latach 1313-80, uważana za symbol autonomii miasta, wznosi się na wysokość 91 m. Pełniła w przeszłości różne funkcje, m.in. religijne, ale także funkcję wieży obserwacyjnej oraz pomieszczenia, gdzie przechowywano ważne dokumenty. Na wieży znajduje sie ponad 50 wielkich dzwonów (w tym słynny dzwon Roland, zainstalowany w 1325 roku) i carillon. Z platformy widokowej, położonej na wysokości 66 m, rozciąga się piękny widok na miasto.

– Zamek hrabiów Flandrii Gravensteen – zbudowany w IX-XII wieku, przebudowany w XIII wieku. Zamek jest jedyną prawie w całości zachowaną średniowieczną twierdzą we Flandrii. Jest dostępny dla zwiedzających; z donżonu rozciąga się spektakularny widok na miasto.

– Klasycystyczny Ratusz (Stadhuis) – stanowiący kompleks budynków z drugiej połowy XIV wieku i pierwszej połowy XV wieku, z gotycką fasadą północną i renesansową fasadą od strony wschodniej. –  Kościół św. Michała.

– Trzy beginaże, dostępne dla zwiedzających: położony najbliżej centrum miasta tzw. Stary Beginaż św. Elżbiety, założony w 1235 roku, beginaż Sint-Amandsberg, oraz tzw. Mały Beginaż (Klein Begijnhof Onze-Lieve-Vrouw ter Hoye). Beginaże powstawały głównie w średniowieczu. Najczęściej spotyka się je na terenie północnej i północno-wschodniej Francji, Belgii, Holandiii oraz zachodnich i północno-zachodnich Niemiec. Zwykle jest to zespół niewielkich domków z małym kościołem lub kaplicą i szpitalem. W pobliżu szpitala znajdował się dom matki przełożonej. Beginaż otoczony był murem, w którym znajdowała się jedna lub więcej bram, łączące go z miastem. W beginażu znajdowały się zwykle także: izolatka dla zakaźnie chorych, stajnia, kurnik, browar, ogrody i łąka. Domy w beginażu mogły być jedno- lub wieloosobowe (te dla mniej zamożnych beginek i nowicjuszek). Kiedy kobieta została przyjęta do grona beginek i było ją na to stać mogła wynająć lub kupić jeden z domów należących do wspólnoty. Po jej śmierci dom ponownie stawał się własnością wspólnoty beginek.

– Średniowieczna śluza warowna (Rabot).

–  Most Sint Michielsbrug na rzece Leie, słynącego ze wspaniałego widoku, oraz liczne bogato zdobione kamienice mieszczańskie.

Gandawa znajduje się w północno-zachodniej części Belgii, położona u zbiegu dwu rzek, Leie i Skaldy, około 50 km na północny zachód od Brukseli, przy autostradzie do Ostendy.

Zdjęcia pochodzą z filmu nagranego kamerą VHS w sierpniu 1993 roku. Niestety ich jakość pozostawia wiele do życzenia, ale chciałem je wykorzystać.