Pierwsze założenie obronne w Łańcucie zostało zbudowane na przełomie XIV i XV wieku, na wzniesieniu zwanym Łysą Górą z fundacji ówczesnego właściciela miasta, wojewody sandomierskiego Ottona Pileckiego z Pilczy. W II połowie XVI wieku w obrębie miasta powstała nowa fortalicja w postaci wieży obronnej wzniesiona prawdopodobnie również przez Pileckich.

         W 1586 roku, w zamian za długi od Anny Sienieńskiej, żony Krzysztofa Pileckiego, Łańcut przejął znany warchoł i awanturnik Stanisław Stadnicki, który na początku XVII wieku do wieży dobudował dwór obronny, na rzucie prostokąta o wymiarach 15 x 24 metry. Dwór został spalony w 1608 roku przez starostę leżajskiego Łukasza Opalińskiego, w wyniku sąsiedzkiego najazdu. W latach 1610-20, po śmierci Stadnickiego, jego potomkowie zbudowali nową warownię, włączając do niej wspomniany dwór. Trzon budowli stanowił stary dwór do którego dobudowano od wschodu i zachodu nowe, dwukondygnacyjne skrzydła z czterema pięciobocznymi bastejami w narożach. Od południa czworobok był zamknięty murem kurtynowym z bramą na osi. Całość otaczała fosa i prawdopodobnie ziemne lub drewniane fortyfikacje. W pierwszej połowie XVII wieku rezydencja została zakupiona przez rodzinę Lubomirskich.

         Obecny zamek wzniesiony został na polecenie Stanisława Lubomirskiego w latach 1629-42. Była to wówczas nowoczesna rezydencja typu „palazzo in fortezza”, składająca się z czworoboku skrzydeł mieszkalnych z dziedzińcem, oraz z wieżami w narożach, otoczona potężnymi ziemno-murowanymi fortyfikacjami bastionowymi w kształcie gwiazdy oraz głęboką, suchą fosą. Przy jej budowie zatrudnieni byli m.in. Maciej Trapola, Krzysztof Mieroszewski, Tylman z Gameren i Giovanni Battista Falconi. Otoczona systemem fortyfikacji warownia oparła się najazdowi szwedzkiemu w 1655 roku i wojsk Rakoczego w 1657 roku. Zamek posiadał ogród włoski i zwierzyniec.

         W drugiej połowie XVIII wieku, ówczesna właścicielka Łańcuta Izabella z Czartoryskich Lubomirska przekształciła fortecę w barokowy zespół pałacowo-parkowy. Najważniejsze zmiany wprowadzono w układzie i wyposażeniu zamku, dostosowując je do potrzeb i podporządkowując aktualnie panującej modzie. W latach siedemdziesiątych XVIII wieku rozpoczęto kształtowanie parku otaczającego zamek, m.in. zniwelowano wały, usytuowane wzdłuż drogi obiegającej fosę, i w ich miejscu posadzono lipy tworząc w ten sposób aleję spacerową. Pod koniec XVII wieku warownia utraciła całkowicie swoje walory obronne zmieniając się w pałacową rezydencję magnacką.

         W 1816 roku, po śmierci księżnej Lubomirskiej, cała posiadłość stała się własnością jej wnuka Alfreda I Potockiego, który utworzył tutaj w 1830 roku ordynację. Jego syn Alfred II Józef był ściśle związany z dworem habsburskim. W Łańcucie bywał rzadko, toteż zamek a wraz z nim park trochę podupadły. Po śmierci Alfreda II Łańcut przeszedł w ręce Romana Potockiego, który wraz z żoną Elżbietą z Radziwiłłów przywrócił mu dawną świetność. W latach 1889-1911 przeprowadzono w zamku generalny remont połączony z przebudową. Założono m.in. instalację wodociągową i kanalizację oraz zelektryfikowano cały zamek. Powstała wtedy większość istniejących do dnia dzisiejszego wnętrz. Elewacje przekształcono w stylu neobaroku francuskiego. W 1890 roku rozpoczęto prace nad przeobrażeniem parku i prowadzono je przez czternaście lat. Został on wówczas dwukrotnie powiększony i zyskał charakter angielskiego parku krajobrazowego, oraz otoczono go ogrodzeniem. Na terenie parku znajduje się szereg obiektów zabytkowych: oranżeria (1802), zameczek romantyczny (1800), ujeżdżalnia (1830), stajnie (1898), powozownia (1902), a także storczykarnia (1904). W najbliższym sąsiedztwie zamku, wzdłuż elewacji wschodniej, założono Ogród Włoski, a od strony południowej oranżerii urządzono Ogród Różany. Kolejnym ordynatem na Łańcucie był od 1915 roku Alfred III Potocki. W latach dwudziestych XX wieku przeprowadzono w zamku modernizację centralnego ogrzewania a w pomieszczeniach podziemi urządzono łaźnię.

         W czasie II wojny światowej, Potoccy nie byli prześladowani przez Niemców, a w zamku mieścił się sztab Wehrmachtu. Przed wkroczeniem Armii Czerwonej 1 sierpnia 1944 roku, Alfredowi Potockiemu udało się uciec na zachód i wywieźć, za pozwoleniem Niemców część wyposażenia zamkowego. Potocki osiadł na emigracji w Szwajcarii gdzie zmarł w 1958 roku. W czasie działań wojennych II wojny światowej zamek nie ucierpiał. Po wojnie zamek został przejęty przez polskie władze  i zamieniony w Muzeum Wnętrz i Powozów. Na południe od zamku, w części parku oddzielonej ul. 3 Maja, stoją dwa budynki wzniesione w latach 1892-1902. Mieści się w nich największy w Polsce zbiór karet, bryczek, powozów i sań. Tylko niektóre należały do właścicieli zamku, większość została zakupiona przez muzeum po II wojnie światowej. W budynkach stajni cugowej można także podziwiać jeden z największych zbiorów ikon i sztuki cerkiewnej w Polsce.

         Łańcut jest położony 17 km na wschód od Rzeszowa, przy drodze nr 4 do Przemyśla. Zamek znajduje się w centrum miasta przy ulicy Zamkowej 1.

         Zdjęcia wykonano we wrześniu 2009 roku