Lidzbark Welski lokowany był przez Krzyżaków na początku XIV w., najprawdopodobniej w 1306 r. (istnieje też wersja, że lokacja na prawie niemieckim nastąpiła w 1301 r., jeszcze przed nadaniem ziemi chełmińsko-michałowskiej Krzyżakom w 1303 r.). Zakon wzniósł tutaj zamek, a także kościół św. Wojciecha, młyn i ratusz; całe założenie uzyskało charakter ufortyfikowany. Podawane są różne daty uzyskania praw miejskich: 1303, 1415, 1416. W 1415 roku miało miejsce odnowienie praw miejskich. W 1454 roku mieszkańcy przystąpili do Związku Pruskiego. Po zawarciu II pokoju toruńskiego z Zakonem w 1466 roku miasto znalazło się w granicach Polski. Rozpoczął się wtedy szybki rozwój miasta, które uzyskało liczne przywileje królewskie. W wyniku I rozbioru Polski w 1772 roku miasto znajdowało się w granicach Prus, z wyjątkiem lat 1807–15, kiedy to stanowiło część Księstwa Warszawskiego. W 1887 roku przez Lidzbark przeprowadzono trasę kolejową z Działdowa do Brodnicy. Do Polski miasto powróciło dopiero 18 stycznia 1920 roku, a 14 sierpnia 1920 na krótko zostało zajęte przez Rosjan. W czasie II wojny światowej wielu mieszkańców poniosło śmierć, a miasto zostało zniszczone w trzech czwartych. Po wojnie Lidzbark budowano praktycznie od podstaw.
Lidzbark jest położony 24 km na zachód od Działdowa, przy drodze nr 544 do Brodnicy.
Zdjęcia wykonano w maju 2024 roku.
Zabytki miasta to:
– Kościół św. Wojciecha – zbudowany w roku 1752 na fundamentach spalonego 6 lat wcześniej drewnianej świątyni. Ściany kościoła są murowane z cegły, otynkowane z otworami okiennymi zamkniętymi łukowo. Dach jest dwuspadowy, kryty dachówką holenderską. Z jego zachodniej strony wznosi się kwadratowa, trójkondygnacyjna wieża, zakończona baniastym hełmem krytym blachą z latarnią. Wnętrze kościoła składa się z zakończonego trójbocznie prezbiterium, prostokątnej nawy z dwiema kaplicami starej zakrystii od północy i drewnianego chóru muzycznego z XIX wieku. Całość pokryta jest drewnianym sklepieniem kolebkowym. Wystrój wnętrza w większości jest w stylu barokowym. Na ołtarzu głównym znajdują się rzeźby św. Pawła, św. Piotra i św. Wojciecha, płaskorzeźba Chrystusa ze św. Tomaszem i obrazem Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej.
Inne cenne elementy wystroju to: ołtarz boczny z obrazami św. Anny Samotrzeć i św. Wawrzyńca, – ołtarz boczny z obrazem św. Stanisława, – ołtarze w obydwu kaplicach, – ambona, – organy o zewnętrznej oprawie neobarokowej z 1904 roku, – późnobarokowy konfesjonał z XVIII wieku, – barokowa rzeźba Chrystusa Zmartwychwstałego z XVIII wieku,
Kościół św. Wojciecha
Nawa główna
Ołtarz główny
– Założenie urbanistyczne Starego Miasta z lat 1320–1331 z secesyjnymi kamieniczkami z przełomu XIX i XX wieku i fontanną w Rynku.
Fontanna na Rynku
Kamieniczki w Rynku
– Relikty zamku krzyżackiego w postaci gotyckiej baszty zamkowej z XIV wieku (osobny artykuł).
Dawna baszta zamkowa