Budowę kościoła i klasztoru Bernardynów pw. św. Franciszka i św. Bernarda w Wilnie rozpoczęto w 1469 roku z fundacji króla Kazimierza Jagiellończyka. Jednak nowo wybudowane budynki trzeba było rozebrać w 1500 roku, gdyż groziły zawaleniem. W 1506 roku ponownie rozpoczęto budowę, którą ukończono w 1520 roku, a pracami kierował sprowadzony z Gdańska Michal Eukinger. Budowę świątyni wsparli Radziwiłłowie – wojewoda wileński Mikołaj a później kardynał Jerzy.

Powstała świątynia miała formę kościoła halowego, pięcioprzęsłowego z wydłużonym prezbiterium, podzielonego kolumnami na trzy nawy. Bryła budowli ma 42,2 metry długości i 24 metry szerokości, parter z ostrołukowymi, gotyckimi oknami wspierają przypory. Szczyt wieńczący fasadę zachodnią wzniesiono po zniszczeniach z 1794 roku, ozdobiony wnękami „ślepych” okien i niszą z freskiem Chrystusa Ukrzyżowanego, autorstwa K. Rusieckiego z połowy XIX wieku. Szczyt flankują dwie ośmioboczne wieżyczki, niejako miniatury gotyckiej dzwonnicy kościoła. Do dziś zachowało się beczkowe sklepienie prezbiterium z lunetami, a w nawach i w kruchcie zachowały się też oryginalne (choć zniszczone) XVI-wieczne sklepienia krzyżowe, gwiaździste i kryształowe. Ten ostatni typ sklepienia zachował się też w zakrystii – najstarszym budynku kompleksu, znajdującym się na południowym dziedzińcu kościoła. Średniowieczne sklepienia zachowały się także w dawnym wirydarzu klasztornym. Kościół miał początkowo charakter budowli obronnej.

W latach 1560 i 1564 kościół ogarnęły pożary, okazały się więc konieczne dalsze przebudowy: to w ich wyniku nawy boczne otrzymały w 1579 sklepienia sieciowe i kryształowe a zakrystia – sieciowe. W 1598 bernardyni otrzymali od papieża Klemensa VIII za pośrednictwem wojewody mińskiego, Jana Paca słynący łaskami obraz Matki Boskiej Budzkiej. W latach następnych przy kościele powstały trzy kaplice: Kaplica św. Michała ufundowana w 1600 roku przez Mikołaja Hlebowicza, Kaplica Trzech Króli wzniesiona w 1632 roku, której później zmieniono wezwanie na św. Floriana i Kaplica Pana Jezusa w Piwnicy. W latach 1655-60 kościół został zniszczony podczas okupacji moskiewskiej Wilna. Odbudowę wsparł hojnie ówczesny wojewoda wileński i hetman wielki litewski Michał Kazimierz Pac. Przesklepiono wtedy kolebką prezbiterium. W 1690 roku zbudowano w kościele ambonę a na początku XVIII wieku 14 rokokowych ołtarzy z drewna klonowego, bogato ozdobionych rzeźbami. Efektownie prezentował się zwłaszcza ołtarz wielki z 1710, za którym mieścił się chór zakonny z bogato rzeźbionymi stallami. W podobnym stylu zbudowano konfesjonały, balustrady i obramowania portali. Ówczesna świątynia przetrwała, z niewielkimi zmianami, do naszych czasów.

W 1794 roku kościół i klasztor ucierpiały podczas oblężenia i ostrzału Wilna przez Rosjan. W czasie odbudowy świątyni otynkowano ją na czerwono. W 1864 roku nastąpiła kasata zakonu bernardynów i w związku z tym świątynia stała się kościołem parafialnym, a budynki klasztorne zamieniono na koszary dla armii rosyjskiej. W okresie późniejszym znalazł w nich siedzibę Wydział Sztuk Pięknych Uniwersytetu Wileńskiego. Taki stan rzeczy miał zasadniczo miejsce także w okresie międzywojennym – część klasztoru zajmowało Wojsko Polskie, część – wspomniany wydział a część – kilku zakonników, którzy powrócili do Wilna po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. Pod koniec lat 40-tych władze sowieckie zamknęły kościół. Jego cenne wyposażenie zostało zrabowane, a sam kościół ulegał postępującej dewastacji. Po upadku komunizmu i odzyskaniu w 1990 roku przez Litwę niepodległości podjęto decyzję o przekazaniu kościoła wiernym w 1994 a następnie o rozpoczęciu remontu założenia. W dawnym klasztorze mieści się obecnie Akademia Sztuk Pięknych. Na skwerze po prawej stronie wejścia do założenia znajduje się pomnik Adama Mickiewicza.

Kościół św. Franciszka i św. Bernarda w Wilnie – kościół położony przy ulicy Maironio 10 (św. Anny) 10, za kościołem św. Anny, nieopodal rzeki Wilenki.

Zdjęcia wykonano w kwietniu 2010 roku.