W drugiej połowie X wieku Pyrzyce zostały podporządkowane Piastom, ale od XI wieku gród znowu prowadził samodzielną politykę w ramach państwowości pomorskiej. W końcu pierwszej ćwierci XII wieku dokonał się nowy podbój Pomorza przez Piastów. Dla chrystianizacji Pomorzan Bolesław Krzywousty skierował misjonarzy na czele z biskupem bamberskim Ottonem, który w 1124 roku ochrzcił mieszkańców. Do dziś pamiątką po masowym chrzcie jest Święta Studnia, w 1824 roku obudowana granitowymi blokami według projektu architekta Fryderyka Schinkla. W XII wieku Pyrzyce były grodem kasztelańskim. W latach 1230–40 przy wczesnośredniowiecznym grodzie powstało „nowe” miasto, wzorowane na miastach Europy Zachodniej. Miało owalny kształt, dwie główne ulice, w centrum znajdował się obszerny plac targowy, na którym później wzniesiono kościół farny i ratusz. Znajdował się tu gród kasztelański zburzony w 1283 roku, obok grodu powstała osada typu miejskiego, która otrzymała prawa miejskie w 1263 roku z rąk księcia zachodniopomorskiego Barnima I.

XIII wiek to czas intensywnego rozwoju. Miasto rozpoczęło budowę systemu fortyfikacji, murów obronnych o wysokości do 7 metrów z basztami, fos i wałów.  Do miasta prowadziły dwie bramy z wieżami i gardzielami, od północy Szczecińską, od południa Bańską. Mimo licznych wojen Pyrzyce długo pozostawały niezdobyte. Najcięższe oblężenie miało miejsce w 1478 roku, gdy książę Bogusław X bronił się przed natarciem 10-tysięcznego wojska elektora brandenburskiego Albrechta. Od 1493 roku miasto należało do księstwa pomorskiego.

XVI wiek to okres gospodarczego ożywienia Pyrzyc, który został zahamowany w wieku XVII. W czasie wojny trzydziestoletniej zniszczone miasto, w 1637 roku dostało się we władanie szwedów. Od 1653 roku Pyrzyce znalazły się w granicach Brandenburgii a  później Królestwa Prus. W XIX wieku dodatkowy impuls dało Pyrzycom uruchomienie połączenia kolejowego. W XIX i XX wieku na ziemię pyrzycką przyjeżdżały tysiące Polaków. Pracowali w tutejszych gospodarstwach rolnych. W 1909 roku z ich składek powstała polska kaplica katolicka przy dzisiejszej ulicy Lipiańskiej, obecnie nieistniejąca. W pierwszych dziesięcioleciach XX wieku oddawano do użytku sieci kanalizacyjną, wodociągową i gazową. Od 1921 r. powstawały osiedla przy obecnych ulicach Wojska Polskiego, Ogrodowej i Jana Pawła II (wcześniej Klonowa). Zbudowano też obiekty sportowe, m.in. odkryty basen o wymiarach olimpijskich.

Zimą 1945 roku Pyrzyce zostały ustanowione przez Niemców twierdzą broniącą dostępu do Szczecina. Po trwających ponad miesiąc walkach 2 marca 1945 roku twierdza została zdobyta przez oddziały sowieckie. W wyniku walk zostało ono zniszczone w 90%. Znaczna część zabytków jednak przetrwała. Zniszczenia powojenne były powodem przeniesienia latem 1945 roku siedziby powiatu do Lipian. Po pięciu latach, naznaczonych odgruzowywaniem miasta i początkami jego odbudowy, Pyrzyce znów stały się siedzibą powiatu. W 1958 roku. zaczęto odbudowę zniszczonych zabytków. Odrestaurowano ratusz miejski, który stał się jak dawniej siedzibą władz. Dokonano również konserwacji i odrestaurowania zniszczonych odcinków murów miejskich. Intensywną odbudowę miasta zakończono w latach 80-tych. Najważniejsze zabytki miasta to:

– Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny.  Jest to świątynia gotycka, wzniesiona w 2 połowie XIII wieku, a następnie przebudowywana i rozbudowana (m.in. w pierwszej połowie XIV stulecia została rozbudowana do formy pseudobazyliki o czterech przęsłach i trzech nawach z trzy- i pół-przęsłowym prezbiterium zamkniętym pięciobocznie i wieżą wzniesioną na planie kwadratu. W XV stuleciu wybudowane zostało obejście prezbiterium i kaplice obok wieży, w 1739 roku natomiast została wzniesiona nowa wieża od strony wschodniej). Budowla wielokrotnie była niszczona przez pożary, a następnie była odbudowywana. W 1945 roku podczas walk o miasto, świątynia została spalona i zburzona, sklepienia zawaliły się. Ocalały mury kapitalne korpusu nawowego i dolne partie wieży zachodniej. W 1948 roku przyznanych przez Ministerstwo Kultury i Sztuki została wyremontowana i oszklona nawa boczna. Dopiero w dniu 24 stycznia 1958 roku zrujnowany kościół został przekazany parafii św. Ottona. W latach 1958–66 świątynia została odbudowana. Pierwotnie nosiła wezwanie św. Maurycego. W 1961 roku na podstawie decyzji księdza prymasa Stefana Wyszyńskiego otrzymała obecne wezwanie. Elewacje długie są podzielone przez ostrołukowe okna, portale i przypory, skrępowane gzymsem cokołowym. Otwory okienne i drzwiowe ujęte są w rozglifione obramienia, wykonane z kształtek ceramicznych. Wieża nakryta hełmem namiotowym, posiada dekorację w postaci ostrołukowych blend, znajdujących się na kilku kondygnacjach; na najwyższej kondygnacji, nie posiadającej okien mieszczą się tarcze zegarowe. Budowla posiada wnętrze o czterech przęsłach i trzech nawach, reprezentuje typ kościoła pseudobazylikowego z trzy- i pół-przęsłowym prezbiterium, które jest otoczone przez nawę.

–  Kaplica świętego Ducha została wybudowana z kostki granitowej zapewne w końcu XIII wieku. Dawniej przylegał do niej szpital. Na początku XV wieku została przebudowana, kolejne przebudowy miały miejsce w XVIII i XIX wieku. W 1945 roku budowla uległa zniszczeniu. W latach 1967–69 kaplicę odbudowano dla potrzeb biblioteki publicznej. Na elewacji północnej zachował się portal w stylu gotyckim oraz kilka detali m.in. fryz zbudowany z rozetek, oraz płaskorzeźby z sylwetkami zwierząt. Od sierpnia 2013 roku w kaplicy mieści się Dział Tradycji Muzeum Ziemi Pyrzyckiej.

– Pozostałości murów obronnych z 2. połowy XIII wieku, długości ok. 2000 metrów. W XV w. ich wysokość podwyższono do 7–9 m, rozbudowano przedbramia, baszty i czatownie. Po 1650 roku część czatowni zmieniono na domy dla biedoty. Po wojnie część murów odrestaurowano. Wały z XIII wieku otaczały miasto na długość 2250 m. Razem z fosą i stawami młyńskimi stanowiły dostateczne zabezpieczenie przed najazdami. W latach 1830–45 wały zostały zamienione na promenadę spacerową. Fosy zostały częściowo zasypane i przeznaczone na ogrody. Do dziś zachowały się : ruiny Bramy Szczecińskiej powstałej w XII wieku. W XV wieku liczyła 6 pięter i zwieńczona była stożkowym hełmem. Podczas II wojny światowej zniszczona do pierwszej kondygnacji, po wojnie nie prowadzono poważniejszych prac konserwacyjnych. Brama Bańska zbudowana w latach 1260–70 jako trzypiętrowa, w 1450 roku podwyższona do pięciu pięter. Uległa zniszczeniu w 1945 roku. Po wojnie częściowo zrekonstruowana. Baszta Pijacka z XV wieku. Średniowieczna „izba wytrzeźwień”, uszkodzona w 1945 roku, odbudowana przez W. Kowalskiego w latach 1989–90. Baszta Śpiącej Królewny (Bluszczu, Połówka, Łukowa) – przerobiona w XV wieku z półokrągłej czatowni. Obecnie zniszczona, nie zadaszona. Baszta Prochowa – pierwotnie czatownia, w XV–XVI wieku przerobiona i podwyższona; zrekonstruowana. Baszta Lodowa – powstała w XV–XVI wieku. Dawne lochy w dolnej kondygnacji wynajęte w XIX wieku na zamrażalnię mięsa. Odbudowana w latach 80. XX wieku. Baszta Sowia powstała w wyniku rozbudowy półokrągłej czatowni. W XVI wieku zwieńczona stożkowym hełmem. W XIX w. pełniła funkcję wieży widokowej. Ruiny Baszty Mniszej.

– Studnia św. Ottona (brak zdjęcia) wzniesiona w miejscu, z którego podczas chrztu Pyrzyczan w 1124 roku czerpał wodę św. Otton (obecnie ul. Warszawska). W 700-lecie wydarzenia, w 1824 roku, studzienka została obudowana granitowymi blokami. Autorem projektu był wybitny niemiecki architekt Karl Friedrich Schinkel.

Pyrzyce są położone 40 km na południowy-wschód od Szczecina, przy skrzyżowaniu dróg nr 122 i 106.

Zdjęcia wykonano w maju 2022 roku.