Położone 15 km na wschód od Antalyi Perge w starożytności było jednym z najważniejszych miast Pamfilii. Miasto zostało założone przez Greków około 1000 roku p.n.e. Od samego początku posiadało niewielki port przy rzece Kestros (dzisiaj Aksu Cayi), który gwarantował mieszkańcom względny dobrobyt. W VI wieku p.n.e. Perge uległo Persom, którzy zasiedzieli się tu aż do okresu podbojów Aleksandra Wielkiego, który w 333 roku p.n.e. przepędził najeźdźców i uczynił miasto swoją kwaterą główną w Pamfilii. Po jego śmierci przechodziło z rąk do rąk. Najpierw rządzili nim Seleucydzi, potem Ptolemeusze i w końcu królestwo Pergamonu. W 129 roku p.n.e. na mocy testamentu Attalosa III miasto przypadło Rzymianom. W 48 roku n.e. w Perge przebywał św. Paweł, który założył tu pierwszą gminę chrześcijańską. Nowa religia nie znalazła jednak wielu wyznawców, ponieważ silnie rozwinięty był tutaj kult Artemidy. Mimo to rezydował tutaj biskup, który reprezentował miasto na soborze powszechnym w Nicei (dzisiaj Iznik) w 325 roku i na kongresie w Efezie w 431 roku.

Do największego znaczenia Perge doszło w czasach bizantyńskich, kiedy to powstały tu aż trzy bazyliki. Ale napady Persów i Arabów zmusiły wielu mieszkańców regionu do ucieczki i tak też się stało z obywatelami Perge. Seldżucy, przybywszy tu w 1078 roku, zastali niemalże wioskę, nieprzypominającą wspaniałego niegdyś miasta. Pod koniec XIV wieku wioska znalazła się w granicach państwa ottomańskiego, a w XVI wieku mieszkali tutaj już tylko turkmeńscy pastuszkowie, ale i oni po jakimś czasie to miejsce opuścili. W Perge urodził się słynny grecki matematyk i astronom Apoloniusz (ok. 262 – 200 p.n.e.), który wprowadził takie pojęcia matematyczne, jak chociażby elipsa, hiperbola czy parabola. Podał również wartość liczby „Pi”, a także zajmował się wyznaczaniem torów gwiazd i księżyca. 

Teren antycznego Perge jest rozległy i na jego dokładne obejrzenie należy poświęcić co najmniej 3 godziny. Przed kasami, po lewej stronie drogi, stoi dobrze zachowany teatr, w którym mogło zasiadać 14 tys. widzów. Posiada on specjalną barierę odgradzającą scenę od widowni, co miało zabezpieczyć widzów przed atakami dzikich zwierząt lub przypadkowymi ciosami gladiatorów. Na górze, naokoło audytorium, biegły zadaszone arkady, pośrodku których znajduje się łukowy portal będący głównym wejściem do teatru. Inne wejścia usytuowane były po bokach widowni, w połowie wysokości. Nieźle zachowany budynek skene był piętrowy, a marmurowe reliefy przedstawiały sceny mitologiczne oraz Artemidę i kilku innych bogów. W tylnej ścianie skene urządzono fontannę z kilkoma kaskadami. 

Po wejściu na teren ruin trafiamy na stadion (hipodrom), powstały w połowie II wieku p.n.e. Budowla ma 234 m długości i 34 m szerokości. Po południowej stronie ciągną się trybuny, od północy zaś znajdowało się ogromne wejście na teren stadionu, po którym zostało jedynie kilka kamieni. Wyścigi rydwanów czy walki gladiatorów mogło oglądać naraz ok. 12 tys. widzów.

Idąc zgodnie z trasą na północ, dojdziemy do bramy zewnętrznej (lub głównej) wzniesionej przez Rzymian w IV w. Wraz z nią wybudowali oni ciąg murów, poszerzając granice miasta, które okolone było wcześniejszymi, hellenistycznymi murami z monumentalną bramą widoczną w oddali. Brama z zewnątrz była ozdobiona skąpymi płaskorzeźbami, natomiast od wewnątrz bardzo bogatymi, a dodatkowo stały tam w niszach posągi bóstw i cesarzy. Od bramy rzymskiej do hellenistycznej (wewnętrznej) poprowadzone były mury z propylonami (ozdobnymi wejściami) mniej więcej pośrodku ich długości.

Przez lewy propylon wchodziło się do imponującego kompleksu rzymskich łaźni. Pośród ruin można podziwiać system podłogowego ogrzewania wody. Ogromna brama wewnętrzna (lub hellenistyczna) powstała ok. III wieku p.n.e. Pomiędzy okrągłymi wieżami wchodziło się lub wjeżdżało przez portal na dziedziniec w kształcie podkowy. Dalej przez piętrową bramę z trzema portalami wkraczało się na główną ulicę miasta. Naokoło dziedzińca, w jego murach, znajdowały się nisze mieszczące posągi bóstw i znaczniejszych obywateli miasta. Niektóre zachowane bazy informują poprzez inskrypcje, że posągi przedstawiały m.in. kilku legendarnych założycieli miasta (jak np. Mopsos i Kalchas).

Główna ulica (o długości ponad 400 m, a szerokości 20 m), po której bokach ciągnęła się wspaniała kolumnada, wiodła od bramy wewnętrznej do stóp wzgórza z akropolem. Po bokach ulicy znajdowały się sklepy i liczne budynki administracji. Wzdłuż ulicy biegł pośrodku rodzaj ozdobnego akweduktu, na którego końcu jest dobrze zachowane, częściowo odrestaurowane nimfeum, czyli ozdobna fontanna z II wieku n.e.. Była to ogromna, wielopiętrowa konstrukcja ozdobiona licznymi kolumnami i posągami, z których do dziś pozostał tylko jeden. Spływająca woda była rozprowadzana za pomocą wspomnianego akweduktu i systemu kanałów po całym mieście.

Kilkadziesiąt metrów przed nimfeum jest skrzyżowanie głównej ulicy z inną drogą, której również towarzyszyła kolumnada. Widać przy nim odrestaurowany łuk, przez który przechodziło się na osi wschód – zachód. Idąc w lewo (zwróceni przodem do wzgórza), dojdziemy do ruin palestry (miejsce treningu zapaśników) powstałej za cesarza Klaudiusza (41 – 54). Jeszcze dalej na zachód, po lewej, znajdują się pozostałości po rzymskiej łaźni z III wieku, potem brama zachodnia, a za nią nekropolia. Od nimfeum biegnie wąska ścieżka na akropol, z którego zabudowań nie wiele pozostało. Zauważyć można ruiny cysterny z czasów bizantyńskich i fundamenty kilku innych budowli.

Akropol zamieszkany był we wczesnym okresie rozwoju miasta, potem mieszkańcy przenieśli się na dół, a w czasach bizantyńskich znowu wrócili na wzgórze, aby bronić się przed agresywnymi plemionami napierającymi ze wschodu. Mniej więcej w połowie głównej ulicy, po lewej stronie, idąc z północy na południe, miniemy ruiny bizantyńskiej bazyliki z V wieku. Uważa się, iż była to katedra (kościół biskupi) Perge. Na wschód od bramy wewnętrznej widać dawną agorę, powstałą w IV wieku. Boki miały długość ok. 75 m i każdy otoczony był portykiem, przy których znajdowały się sklepy. Pośrodku agory stała niewielka okrągła świątynia (tzw. tolos) dedykowana prawdopodobnie Hermesowi. Jej zadaszenie dźwigało 16 marmurowych kolumn. Obok bramy zewnętrznej znajdziemy jeszcze pozostałości bizantyńskiego kościoła.

W Perge rozpoczyna się jedna z dwóch odnóg pieszego szlaku wędrownego prowadzącego śladami świętego Pawła. Druga odnoga startuje w Aspendos. Perge jest otwarte w okresie maj – październik w godz. 8.00 – 19.00, listopad – kwiecień w godz. 8.00 – 17.00.

Zdjęcia wykonano w lipcu 2011 roku.