Opactwo benedyktynów w Tyńcu, usytuowane na wapiennym wzgórzu nad Wisłą nieopodal Krakowa, zostało ufundowane najprawdopodobniej przez króla Kazimierza I Odnowiciela w 1044 roku, którą to datę podaje Jan Długosz. Pierwszym opatem został Aaron. Najstarszy dokument tyniecki, z około 1124 roku, jest tylko potwierdzeniem posiadłości, jakie klasztor już miał w tym czasie. Nie było natomiast właściwego dokumentu fundacyjnego, gdyż w XI wieku takiej praktyki w Polsce jeszcze nie było, wystarczała wola panującego. Od ponad 100 lat wśród historyków toczy się dyskusja, kto dokładnie i kiedy założył tynieckie opactwo. Jedni bronią przekazu Długosza o 1044 roku i osobie księcia Kazimierza Odnowiciela, inni odnoszą sprowadzenie mnichów do czasów Bolesława Szczodrego i wiążą to wydarzenie z jego koronacją królewską (1075).

Pierwotny zespół romańskich budowli, trójnawowa bazylika oraz zabudowania klasztorne, powstały w II połowie XI wieku. Około 1124 roku legat papieski, kardynał Idzi z Tuskulum, poświęca kościół i wystawia dokument potwierdzający posiadłości opactwa. Z tego okresu zachowały się fundamenty romańskich budowli. W XIV wieku opactwo uległo znacznemu zniszczeniu w wyniku ataku Czechów oraz Tatarów.

W drugiej połowie XV wieku kościół i klasztor zostały przebudowane i rozbudowane w stylu gotyckim, do czego wykorzystano materiał z zabudowań romańskich, a następnie w stylu barokowym i rokokowym. W XVI wieku nastąpił rozkwit opactwa. Część zabudowań przebudowano w stylu renesansowym. Opactwo zostało zniszczone przez wojny w XVII wieku, lecz wkrótce znowu je odbudowano i powiększono (m.in. o bibliotekę).

Kolejne zniszczenie dotknęło zabudowania klasztorne w związku z zamienieniem ich na twierdzę konfederatów barskich. W 1769 roku przybyli do Tyńca inżynierowie wojskowi i rozpoczęli prace nad dostosowaniem klasztoru do potrzeb obrony. Opactwo zostało zamienione w nowoczesną fortecę, której centrum stanowiło wzgórze klasztorne, bronione przez system szańców na pobliskich wzgórzach. Dzisiejsze ukształtowanie okolic klasztoru, górny i średni ogród oraz mury wzdłuż drogi na wzgórze są tego pozostałościami. Główne walki o Tyniec trwały kilkanaście miesięcy. W ich wyniku opactwo uległo poważnemu zniszczeniu.

Podpisany w 1772 roku traktat rozbiorowy spowodował, że Tyniec znalazł się poza granicami Polski. Kolejne kampanie wojenne, związane z Napoleonem, przyczyniły się do dalszego zniszczenia i upadku opactwa, a ostatecznie w 1816 roku jego kasaty. W latach 1821-26 kościół stanowił siedzibę biskupstwa tynieckiego z biskupem Grzegorzem Tomaszem Zieglerem na czele. W 1831 roku pożar trawi dachy opactwa. Klasztor znów staje się ruiną, a ocalały kościół przejmuje miejscowa parafia.

W lipcu 1939 roku mnisi, dzięki inicjatywie belgijskiego benedyktyna Karola van Oosta z opactwa św. Andrzeja w Brugii, powrócili do Tyńca, a po wojnie od 1947 roku przystąpili do odbudowy klasztoru, którą ukończono dopiero na początku XXI wieku. W latach 1947-52 odbudowano narożnik południowo wschodni. Odbudowę i rekonstrukcję skrzydła północno wschodniego, środkowego i zachodniego przeprowadzono w latach 80-tych. Ostatnim etapem była odbudowa południowego skrzydła dawnej biblioteki, którą rozpoczęto w połowie lat 90-tych, a prace nad adaptacją wnętrza dokończono w latach 2007-08.

Obecnie trójnawowa świątynia posiada gotyckie prezbiterium i barokową nawę główną. Autorem wielu ołtarzy m.in. rokokowego ołtarza głównego z czarnego marmuru, przedstawiającego Świętą Trójcę i apostołów św. Piotra i Pawła był Francesco Placidi. W kościele znajduje się późnobarokowa ambona w kształcie łodzi, utrzymana w czarno złotej tonacji, autorstwa najprawdopodobniej Franciszka Józefa Mangoldta. W długim prezbiterium stanowiącym chór zakonny znajdują się stalle z XVII wieku, ozdobione motywami z życia świętych, w tym św. Benedykta. Godne zauważenia są również m.in. krużganki klasztorne oraz pozostałości dawnych zabudowań wzgórza. Oglądane w Tyńcu zabytki są fragmentami dawnej świetności opactwa. Większość wystroju kościoła, biblioteki i archiwum, uległa rozproszeniu, bądź zniszczeniu w ciągu XIX wieku, po skasowaniu opactwa przez zaborców. Na terenie klasztoru mieści się Muzeum Opactwa w Tyńcu.

Tyniec jest położony nad Wisłą, 11 km na zachód od centrum Krakowa.

Zdjęcia wykonano we wrześniu 2011 roku.