Wasilków został założony na prawie magdeburskim z fundacji króla Zygmunta Augusta w 1566 roku, a 8 grudnia 1566 otrzymał prawa miejskie. Miasto powstało w miejscu wcześniej niezamieszkanym, choć wedle legendy początki dał mu gród założony w II połowie XIII wieku przez księcia halickiego Wasylka. Pierwszym starostą został Hiob Bretfus, nadworny architekt króla Zygmunta I Starego. W 1567 roku w Wasilkowie zbudowano pierwszy drewniany kościół. Po III rozbiorze w 1795 roku Wasilków włączony został do Prus Wschodnich, a w 1807 do zaboru rosyjskiego. 5 maja 1895 roku pożar strawił pół miasta. 16 września 1939 roku Wasilków zaatakowany został przez wojska niemieckie, tydzień później miasto zajęła Armia Czerwona. W sierpniu 1941 roku Niemcy utworzyli w mieście getto, w którym mieszkali Żydzi, zamordowani rok później w Treblince. W wyniku działań wojennych Wasilków zniszczony został w około 20 procentach. Najważniejszym zabytkiem miasta jest renesansowy układ przestrzenny miasta. Pozostałe zabytki to :

– neobarokowy kościół parafialny pw. Przemienienia Pańskiego wybudowany w latach 1880–83 według projektu Romualda Lenczewskiego. Podczas II wojny światowej został zniszczony, ale w roku 1944 odbudowany. Do 1961 roku był to kościół parafialny, w latach 1961–83 – filialny, potem ponownie parafialny. Murowana, otynkowana na biało świątynia nawiązuje do stylów romańskiego i gotyckiego. Nad jednonawowym kościołem góruje wieża – dzwonnica. Wewnątrz budynku znajduje się 14 obrazów drogi krzyżowej, rzeźbiony konfesjonał oraz chrzcielnica starsza od kościoła, z 1860 roku. KJościół znajduje się przy ul. Kościelnej 57.

– Cerkiew prawosławna pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła, wybudowana w 1853 w stylu bizantyńsko-ruskim, na miejscu starszej drewnianej świątyni. Poświęcenie cerkwi miało miejsce 22 maja 1853 roku przez biskupa wileńskiego Józefa. Budynek postawiono na podmokłym terenie, dlatego grunt umocniono drewnianymi palami i kamieniami na zaprawie wapiennej. Dwadzieścia lat po postawieniu cerkwi zbudowano późnoklasycystyczną zabytkową bramę o unikalnej architekturze, będącą jednocześnie cerkiewną dzwonnicą. W 1866 roku w cerkwi umieszczono kopię cudownej ikony Matki Bożej ze Świętej Wody, zwaną też Matką Boską Wasilkowską. W 1867 roku cerkiew uległa częściowemu spaleniu, a rok później przez uderzenie pioruna spłonęła doszczętnie. Ogień był tak gorący, że stopił nawet kościelne dzwony. W 1871 roku był gotowy projekt nowej cerkwi. Odbudowa zakończyła się w 1875 roku, a poświęcenie miało miejsce 8 września tegoż roku. Wewnątrz znajduje się zabytkowy ikonostas z 1836 roku. Świątynia położona jest przy ul.Adama Mickiewicza 17.

– Sanktuarium Matki Boskiej Bolesnej w Świętej Wodzie. Pierwsze udokumentowane uzdrowienie w tym miejscu miało miejsce w 1719 roku, kiedy to ówczesny dzierżawca supraskiej papierni Bazyli Samotyja Lenczewski za sprawą wody z cudownego źródła został uzdrowiony ze ślepoty. W akcie wdzięczności uzdrowiony szlachcic ufundował nad źródłem drewnianą kaplicę, którą w 10-ty piątek po Wielkanocy w roku 1719 za błogosławieństwem metropolity unickiego abp Leona Kiszki poświęcił opat supraskich Bazylianów. Kaplicą od chwili poświęcenia opiekowali się pustelnicy bazyliańscy. Doniosłym wydarzeniem w rozwoju kultu w Świętej Wodzie było nadanie przywileju odpustowego w dniu 18 stycznia 1778 roku przez Stolicę Apostolską, oraz kolejnego w dniu 21 czerwca 1815 roku przez unickiego biskupa brzeskiego Jozafata Bułhaka. Na skutek likwidacji kościoła unickiego w 1839 roku przez synod połocki, Święta Woda, podobnie jak pobliski klasztor w Supraślu, zostały przekazane duchowieństwu prawosławnemu, a kult Matki Boskiej Bolesnej ustaje jako niezgodny z kanonami rosyjskiej Cerkwi. W roku 1876 w miejsce drewnianej kaplicy została wzniesiona nowa, murowana kaplica prawosławna. W wyniku zbliżającej się I wojny światowej w 1914 roku duchowni prawosławni opuszczają tereny Polski (bieżeństwo) udając się w głąb Rosji, wywożąc ze sobą między innymi obraz Matki Boskiej Bolesnej. Po odzyskaniu niepodległości od roku 1921 miejscem tym opiekuje się kościół rzymskokatolicki. Kaplica w wyniku działań II wojny światowej uległa zniszczeniu. Została odbudowana w roku 1949 przez ks. Wacława Rabczyńskiego. On też, w roku 1953 wybudował w Świętej Wodzie grotę nad cudownym źródełkiem na wzór groty z Lourdes. Ks. abp metropolita białostocki Stanisław Szymecki w 1997 roku ustanowił w Świętej Wodzie sanktuarium, a 23 grudnia 1998 roku erygował parafię. Zespół sanktuaryjny składa się z kościoła (kaplica), groty, wzgórza krzyży, cudownego źródełka i kaplic Dróżek Siedmiu Boleści Matki Bożej, rozmieszczonych na Błoniach Jana Pawła II. Znajdują się tutaj jeszcze: sadzawki Betsaida i Siloe, „ciasna brama” oraz kapliczki różańcowe, a także ołtarz polowy. W roku jubileuszowym na wzgórzu obok kościoła zaczęto stawiać krzyże wotywne i dziś już w krajobraz wpisana jest „Góra Krzyży” z Jubileuszowym Krzyżem Pielgrzymów (o wysokości 25 m). Natomiast krzyże pobłogosławione przez Jana Pawła II w dniu 6 marca i 4 października 2000 roku na Watykanie znajdują się w świątyni. W dniu 27 sierpnia 2006 roku została dokonana intronizacja obrazu Matki Bożej Bolesnej. 14 kwietnia 2013 roku na Wzgórzu Trzech Krzyży odsłonięto Krzyż Smoleński poświęcony ofiarom katastrofy polskiego Tu-154M w Smoleńsku. Kult Matki Bożej Bolesnej oraz cudowne źródło ściąga do tego miejsca katolików obrządku łacińskiego i greckiego oraz prawosławnych. Sanktuarium Matki Boskiej Bolesnej w Świętej Wodzie jest położone przy ul. ks. Rabczyńskiego 2.

– Skansen – Podlaskie Muzeum Kultury Ludowej (osobny artykuł).

Wasilków położony jest 3 km na północny-wschód od Białegostoku, przy drodze krajowej nr 19 do Supraśli.

Zdjęcia wykonano we wrześniu 2020 roku.