Gród obronny, położony nieopodal ujścia Zgłowiączki do Wisły, został założony nie później niż w pierwszej połowie XI wieku na miejscu starszej osady kultury łużyckiej. W okresie panowania Bolesława Chrobrego był to ważny gród obok Poznania i Gniezna dla ówczesnego państwa. Nazwa miasta wywodzi się od imienia męskiego Władysław i jego polskiej odmiany Włodzisław. Pierwszy raz pojawiła się jako Władysławia (lac.”Wladislau castro”) w kronice polskiej autorstwa Galla Anonima spisanej po łacinie w latach 1112–16. Od 1123 roku miasto jest stolicą biskupstwa kujawskiego. W 1255 roku książę kujawski Kazimierz I lokował tu miasto na prawie chełmińskim, ale historycy przypuszczają, że Włocławek mógł uzyskać prawa miejskie znacznie wcześniej. Włocławek rywalizował gospodarczo z ówczesnym krzyżackim Toruniem. W latach 1308–32, 1392 i 1431 miasto było pustoszone przez najazdy krzyżackie tak, że w 1339 trzeba było powtórnie lokować miasto na prawie chełmińskim. Podczas barbarzyńskich najazdów Krzyżacy nie oszczędzili katedry niszcząc ją w 1329 roku. Ostatni najazd Krzyżaków miał miejsce w 1431 roku.

Po Pokoju toruńskim w 1466 roku nastąpił najintensywniejszy rozwój miasta. Odbywały się w nim również szlacheckie sądy ziemskie. Zdaniem niektórych historyków, pod koniec XV wieku we Włocławku pobierał nauki Mikołaj Kopernik. Miasto było dużym ośrodkiem handlu zbożem w I Rzeczypospolitej. W 1520 roku powstała tu królewska komora celna przy porcie. W 1569 roku biskup Stanisław Karnkowski założył we Włocławku seminarium duchowne, które funkcjonuje do dzisiaj. W 1598 toku w mieście było 27 spichlerzy. Włocławek już w XVI wieku posiadał drewniane wodociągi, co dobitnie świadczy o zamożności miasta. W 1620 roku miasto zostało zniszczone przez pożar (po pożarze komorę celną przeniesiono do Nieszawy), a w 1623 roku miała miejsce w nim epidemia. Kres świetności przyniósł potop szwedzki, gdy w 1657 roku miasto zostało doszczętnie spalone przez Szwedów, a liczba ludności spadła do 1000 osób. W 1708 roku kolejna epidemia zabiła kilkuset mieszkańców.

Po II rozbiorze Polski, od kwietnia 1793 do połowy listopada 1806 roku Włocławek podlegał administracji zaboru pruskiego, w ramach Prus Południowych. Późną jesienią 1806 do miasta wkroczyło wojsko francuskie. Po kongresie wiedeńskim w 1815 roku miasto wcielono do Królestwa Polskiego. Włocławek ze względu na swoje dogodne położenie (pośrodku ziem polskich, na terenie żyznych Kujaw, nad żeglowną i zasobną w duże ilości wody dolną Wisłą) w latach rewolucji przemysłowej stał się miejscem, gdzie rozkwitająca międzynarodowa finansjera lokowała wiele swoich inwestycji. W 1816 roku uruchomiono tu przetwórnię cykorii Ferdynanda Bohma, w 1899 roku bracia Cassirerowie otworzyli Fabrykę Celulozy. W połowie XIX wieku pobudowano również fabryki maszyn rolniczych, fabrykę instrumentów i aparatów fizycznych, w mieście funkcjonowało także 14 browarów, huta szkła, cegielnia, tartaki oraz szereg innych przedsiębiorstw. W 1862 roku miasto uzyskało połączenie kolejowe z innymi ośrodkami miejskimi w Królestwie Polskim.

Okupacja niemiecka w czasie I wojny światowej dokonała wielu zniszczeń w przemyśle. Dnia 16 sierpnia 1920 roku podczas wojny polsko-bolszewickiej oddziały przednie 4 armii sowieckiej pod dowództwem Gaja Gaj próbowały sforsować Wisłę w okolicach Włocławka. Wojsko polskie oraz miejscowa ludność broniła miasta w dniach 16–19 sierpnia 1920 roku skutecznie odpierając ataki bolszewików. Po odzyskaniu niepodległości wysadzono cerkiew ustawioną na środku dzisiejszego placu Wolności. W okresie międzywojennym Włocławek był największym miastem ówczesnego województwa warszawskiego i osiemnastym miastem pod względem liczby ludności w całej Polsce. U progu wojny Włocławek liczył ok. 68 tys. mieszkańców. Oprócz polskiej większości żyły tu również mniejszości – żydowska (17,8% włocławian) i niemiecka (1,5%).

Wojska niemieckie zajęły miasto 14 września 1939 roku. Od pierwszych dni hitlerowcy prowadzili brutalną politykę wyniszczającą miejscową ludność. Oprócz mordów na Żydach doliczono się również od 700 do 1000 ofiar wśród Polaków, którzy nie byli Żydami. Miasto zostało wyzwolone przez czerwonoarmistów 20 stycznia 1945 roku. W czasie wojny Włocławek nie doświadczył masowych bombardowań, przemysł i miejska infrastruktura w znacznej mierze ocalały. Niemcy wycofując się wysadzili w powietrze most na Wiśle i uszkodzili jedną z turbin w miejskiej elektrowni. Lata 1947-49 to okres najbardziej intensywnej odbudowy ze zniszczeń wojennych. Uruchomiono zakłady pracy, odbudowano most drogowy przez Wisłę, wybudowano szkołę dla ponad tysiąca dzieci oraz stadion sportowy. Najważniejsze zabytki miasta to:

– bazylika katedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny (osobny artykuł);

– gotycki kościół św. Witalisa z ok. 1330 roku, który jest najstarszym zachowanym obiektem ceglanym w mieście (osobny artykuł);

– późnogotycki kościół św. Jana Chrzciciela z I połowy XVI w., dawna fara miejska (osobny artykuł);

– Wyższe Seminarium Duchowne, powstałe w 1569 roku, jedno z najstarszych w Polsce;

– kościół i klasztor oo. franciszkanów reformatów pw. Wszystkich Świętych – zespół klasztorny, znajdujący się przy placu Wolności, powstał w latach 1639–44; na uwagę zasługują m.in. unikalne w Polsce drzwi pomiędzy prezbiterium kościoła a krużgankiem klasztoru, techniką intarsji posłużono się tu tak, aby zdobienie ukazywało trójwymiarowy obraz;

– Pałac Biskupi, zbudowany na miejscu średniowiecznego zamku, przebudowany w latach 1720–1738, 1861 i 1925 w stylu klasycystycznym (osobny artykuł);

– budynek dawnej kanonii przy ul. Gdańskiej z roku 1649 – jest to jeden z najstarszych obiektów świeckich zachowanych w mieście, mieści się tu Muzeum Biskupa Michała Kozala oraz Izba Pamięci Prymasa Stefana Wyszyńskiego;

– prałatówka przy pl. Kopernika, wybudowana w 1801 roku;

– Czarny Spichrz, wzniesiony na przełomie XVIII i XIX wieku, usytuowany przy rogu ul. Wyszyńskiego i ul. Piwnej;

– tzw. Pałac Mühsama przy ul. Kościuszki.

W południowo-wschodniej części miasta w latach 1962-70 wybudowano na Wiśle tamę wraz z Elektrownią Wodną. Jest to największa elektrownia przepływowa w Polsce. W wyniku wybudowania elektrowni powstało na Wiśle zaporowe Jezioro Włocławskie. Początkowo tama miała być elementem kaskady dolnej Wisły, ale pozostałych zapór nigdy nie wybudowano. Na prawym brzegu Wisły, przy zejściu z tamy nad wodę, przy barierce znajduje się kuloodporna szyba ze znakiem krzyża. Zazwyczaj leżą pod nią kwiaty i palą się znicze. To pomnik, ustawiony w miejscu, gdzie wyłowiono z wody ciało Jerzego Popiełuszki, zamordowanego przez oficerów służby bezpieczeństwa 19 października 1984 roku.

Włocławek jest położony 51 km na południe od Torunia, przy drodze nr 91 do Krośniewic.

Zdjęcia wykonano w maju 2017 roku.