Wyspa Mont Saint-Michel już od niepamiętnych czasów była odwiedzana przez ludzi. W starożytności Celtowie wykorzystywali wzgórze jako miejsce pochówku, a Rzymianie oddawali tu cześć bogu słońca Mitrze. Około IV wieku naszej ery w połowie wysokości wzgórza została wzniesiona pierwsza kaplica poświęcona św. Szczepanowi. Po niej pojawiła się następna u stóp skały ku czci św. Synforiana, pierwszego męczennika Galów. Według legendy w 709 roku biskupowi Aubertowi, objawił się Michał Archanioł, prosząc o zbudowanie kościoła na skale. Biskup dwukrotnie zlekceważył prośbę aż do momentu, kiedy św. Michał, dotknąwszy palcem biskupiej głowy, wypalił w niej dziurę, ale pozostawił nieszczęśnika przy życiu. Czaszka św. Auberta z owym otworem przechowywana jest do dziś w katedrze w Avranches. Krótko potem została zbudowana pierwsza świątynia w grocie, a poprzednia nazwa Mont-Tombe została zastąpiona Mont Saint-Michel-au-peril-de-la-Mer (Wzgórze Świętego Michała w niebezpiecznym morzu).

Kiedy w X wieku półwysep Cotentin został przyłączony do księstwa Normandii Mont Saint-Michel nabrało znaczenia strategicznego książę Ryszard I Nieustraszony polecił założyć tu opactwo benedyktyńskie. Bogactwo i siła nowego opactwa, jak też i prestiż sanktuarium, przyciągały tłumy pielgrzymów, co trwało aż do okresu reformacji. U stóp sanktuarium powstało miasteczko oferujące pielgrzymom gościnę. Opactwo nieprzerwanie cieszyło się względami książąt normandzkich, a następnie królów Francji. W XV wieku opactwo zostało otoczone murami obronnymi z licznymi okrągłymi basztami, obejmującymi także miasteczko. Anglicy próbowali je kilkakrotnie zdobywać, ale bezskutecznie. Począwszy od 1523 roku opata sanktuarium wyznaczał bezpośrednio król Francji, powierzając często pełnienie tej funkcji osobie świeckiej i dając jej prawo korzystania z dochodów klasztornych. W trakcie rewolucji francuskiej wyspa zmieniła nazwę na Mont-Michel i Mont-Libre. W Z roku 1791, w następstwie rewolucji francuskiej, ostatni mnisi zostali wydaleni z opactwa, które zostało zmienione w więzienie. Począwszy od 1793 roku przetrzymywano w nim ponad trzystu księży odmawiających przyjęcia nowej konstytucji cywilnej. Dekretem cesarskim z 1863 roku więzienie zamknięto. Opactwo przeszło następnie w ręce biskupa z Coutances.

Opactwo benedyktyńskie powstawało począwszy od X wieku z zestawionych, zachodzących na siebie części w stylach romańskim i gotyckim. Różne budowle konieczne do funkcjonowania klasztoru zostały stłoczone na ciasnej i niewygodnej przestrzeni. Pierwotny kościół klasztorny Notre-Dame-Sous-Terre, wzniesiony w czasach fundacji benedyktyńskiej z 966 roku został całkowicie pochłonięty przez powiększający się klasztor. Nowe budowle pojawiały się kolejno po wschodniej stronie świątyni, na wyższych piętrach skały i na samym szczycie wzgórza. W efekcie rozbudowy pierwotny kościół został zupełnie zapomniany i odkryty na nowo dopiero na przełomie XIX i XX wieku. Rosnąca coraz bardziej liczba pielgrzymów zmusiła do zbudowania większego kościoła na miejscu dawnych budynków klasztornych, na północ od pierwotnego kościoła. Nowa świątynia miała trzy krypty. Budowa nawy głównej i transeptu została zapoczątkowana w 1060 roku. W 1080 roku na północ od kościoła pierwotnego zostały wzniesione trzy piętra budynków klasztornych, w których mieściła się sala północna służąca do przyjmowania pielgrzymów, oraz dormitorium. W 1103 roku trzy dzwony zachodniej nawy nowego kościoła runęły na klasztorne budynki, gdyż nie były wystarczająco solidnie osadzone. Odbudowano je w latach 1115–25. W drugiej połowie XII wieku na zachodzie i północnym zachodzie wyspy wzniesiono nowy zespół budynków klasztornych, mieszczących nowe cele, izbę chorych i kaplicę św. Szczepana. W pierwszej ćwierci XIII wieku w miejscu jałmużnika założono i refektarz, natomiast nad spiżarnią salę rycerską i Wirydarz. Wszystkie te obiekty stanowiły całość zwaną „Merveille” (Cud). Z inicjatywy opata Richarda Turstina po wschodniej stronie została wzniesiona sala straży, przyszłe wejście do opactwa i nowa sala sprawiedliwości, które wspólnie tworzą zespół „Belle-Chaise”. W latach 1386–1410 zostały dokończone fortyfikacje: około roku 1393 zbudowane zostały dwie wieże Chatelet, a po nich kolejno: La Tour Perrine i La Bailliverie. Powstały też apartamenty opata. W wyniku pożaru w 1776 roku postanowiono wyburzyć trzy przęsła zachodnie opactwa, a w 1780 roku została zbudowana nowa fasada w stylu neoklasycystycznym, której fundamenty skróciły o połowę położony pod nimi pierwotny kościół Notre-Dame-Sous-Terre. W 1817 roku z powodu licznych modyfikacji wykonanych przez władze penitencjarne, żeby pomieścić warsztaty dla więźniów, zawaliła się jedna część konstrukcji wzniesiona za czasów opata Roberta de Torigni. Po sklasyfikowaniu opactwa jako pomnika historycznego w 1874 roku zostały przeprowadzone przez Corroyera pierwsze pilne prace wzmacniające i konserwacyjne. W 1896 roku nad kościołem została wzniesiona iglica z figurą Archanioła Michała, która sięga 170 metrów nad poziomem morza. W 1898 roku wykopaliska Gouta pod podłożem kościoła doprowadziły do ponownego odkrycia Notre-Dame-Sous-Terre, który został oddany do użytku w 1959 roku dzięki zastosowaniu przez architekta Froidevauxa wzmocnień z betonu sprężonego, które podtrzymują wyżej położony kościół.

W rejonie Wzgórza Świętego Michała występują bardzo duże skoki pływów morskich. W czasie przypływu woda wcina się z prędkością galopującego konia cofa się o kilka kilometrów w głąb lądu. Wtedy to Wzgórze Świętego Michała zamienia się w wyspę, która od 1879 roku  połączona jest na stałe z lądem jedynie wąską blisko 2 kilometrową sztucznie usypaną groblą. Każdego roku Mont Saint-Michel odwiedzane jest przez przeszło trzy miliony turystów (we Francji popularniejsze są tylko wieża Eiffla i Wersal).

Mont Saint-Michel jest położone u brzegów Normandii w Zatoce Wzgórza Świętego Michała, około 40 km na wschód od Saint-Malo.

Zdjęcia pochodzą z filmu nagranego kamerą VHS w sierpniu 1993 roku. Niestety ich jakość pozostawia wiele do życzenia, ale chciałem je wykorzystać.

  • Widok ze stałego lądu

  • Główna brama wejściowa

  • Most zwodzony

  • Kartusz herbowy

  • Grobla i parking

  • Grobla

  • Klasztor

  • Klasztor

  • Kapliczka miejska

  • Iglica z Archaniołem Michałem

  • Baszty flankujące wejście do klasztoru

  • Baszty flankujące wejście do klasztoru

  • Nawa kościoła

  • Wirydarz

  • Krużganek wirydarza

  • Refektarz

  • Kołowrót dźwigu

  • Kołowrót dźwigu

  • Kopia figury z iglicy