Frombork powstał po 1275 roku, kiedy to po kolejnym powstaniu Prusów doszczętnie spalono katedrę w Braniewie. Nazwę miasta przyjęto od Najświętszej Marii Panny, patronki katedry. Przywilej lokacyjny miasto otrzymało w 1310 roku. W latach 1329–88 na wzgórzu wzniesiono katedrę pw. Wniebowzięcia NMP i św. Andrzeja. Kompleks osadniczy składał się z dwóch, całkowicie od siebie niezależnych, jednostek: zespołu katedralnego na wzgórzu i miasta nad brzegiem Zalewu Wiślanego. Każda z nich posiadała odmienne podstawy prawne. Dopiero w końcu wieku XIX tarasy górny i dolny powiązano w jeden zespół, natomiast w roku 1926 Wzgórze Katedralne i miasto połączone zostały administracyjnie. Od czasów założenia życie mieszkańców miasta wiązało się głównie z rybołówstwem i rolnictwem oraz świadczenia usług dla kanoników i służby kościelnej.

Pod koniec XIV wieku wybudowano poszczególne wieże warowni, mimo umocnień miasto było niszczone podczas najazdów wojsk polskich w 1414 roku i krzyżackich w 1454 roku (mimo że biskup warmiński stał po ich stronie). W 1455 roku Wzgórze Katedralne zostało zajęte przez czeskie oddziały zaciężne będące w służbie Kazimierza Jagiellończyka. Na mocy pokoju toruńskiego z 1466 roku miasto wraz z całą Warmią weszło w skład królestwa Polskiego.

We Fromborku przebywał Mikołaj Kopernik, który jako kanonik kapituły warmińskiej żył i pracował na Wzgórzu Katedralnym niemal nieprzerwanie od roku 1510 do dnia swojej śmierci w maju 1543 roku. Właśnie tutaj Mikołaj Kopernik opracował De revolutionibus coelestium (O obrotach sfer niebieskich) – dzieło, które odmieniło dotychczasowe pojęcia o wszechświecie. Zespół katedralny na wzgórzu stał się także miejscem pochówku astronoma.

W 1520 roku miasto niszczy najazd Krzyżaków, jednak nie udaje im się opanować Wzgórza Katedralnego. Ponowne zniszczenia zabudowy miejskiej mają miejsce w czasie wojen szwedzkich, w 1655 Karol Gustaw przyłącza Frombork do Szwecji. W 1703 roku wielki pożar niszczy całą zabudowę miasta, nietknięty pozostaje jedynie kościół farny. W 1772 roku, po I rozbiorze Rzeczypospolitej, miasto znalazło się w granicach Prus. W okresie przynależności do Prus nastąpił poważny regres osady, dopiero w końcu wieku XIX nastąpił niewielki rozwój turystyki, spowodowany m.in. uruchomieniem w roku 1899 roku linii kolejowej. Powstało wówczas kilka hoteli, gospód i pensjonatów. Po zakończeniu II wojny światowej Frombork wrócił w granice Polski. Z powodu znacznych zniszczeń i niewielkiej liczby mieszkańców Frombork pozbawiono praw miejskich, zabudowa i infrastruktura były zniszczone w 80%. Przy odbudowie Fromborka pomagali harcerze oraz konserwatorzy zabytków. W 1959 roku Frombork odzyskał prawa miejskie. Najważniejsze zabytki miasteczka to:

– Zespół katedralny (osobny artykuł w kategorii zamki) na wzgórzu złożony z katedry i obwarowań), otoczony budynkami dawnych kanonii (m.in. kanonia pw. św. Stanisława Kostki zbudowana na fundamentach starszego budynku należącego do Kopernika i będącego jego codziennym mieszkaniem, kanonia pw. św. Michała, kanonia pw. św. Pawła, kanonia pw. Matki Boskiej Wniebowziętej);

– gotycki Kościół Świętego Mikołaja – obecna świątynia została wybudowana pod koniec XIV wieku. Wzniesiono ją na planie prostokąta, jako trójnawowy kościół halowy bez wydzielonego prezbiterium. W następnych latach była ona wielokrotnie poważnie uszkodzona, a następnie odbudowywana, ale nie zatarło to jednak jego pierwotnej formy. Pożary spustoszyły jej wnętrze m.in. w 1414 roku, 1440 roku i 1454 roku. W 1461 roku została częściowo zniszczona podczas oblężenia Fromborka (runęła wtedy cała zachodnia elewacja razem z rzędem filarów). Odbudowa została przeprowadzona w latach 1461–1507. Świątynia ponownie został uszkodzona w 1520 roku i zniszczona w 1574 roku. Po odbudowie, budowla została ponownie konsekrowana przez biskupa Marcina Kromera w dniu 5 sierpnia 1582 roku. Prace rekonstrukcyjne zostały przeprowadzone także w latach 1691-94 (po pożarze z około 1680 roku). Jeszcze raz została zrekonstruowana wtedy górna partia elewacji zachodniej, szczyty i dachy, a także całe wnętrze zostało nakryte sklepieniami (wcześniej było nakryte stropem płaskim) i została dobudowana kruchta zachodnia. W 1703 roku została odbudowana dzwonnica (zapewne z XVI wieku, zniszczona przed 1691 rokiem). Świątynia była restaurowana również w latach 1860 i 1935-1937. Po raz kolejny została zniszczona w 1945 roku, podczas działań prowadzonych pod koniec II wojny światowej – dach i całe barokowe wyposażenie wnętrza zostały wtedy doszczętnie spalone, zachowały się tylko mury obwodowe. Budowla została zabezpieczona i odgruzowana dopiero w 1960 roku , a jej odbudowa została przeprowadzona w latach 1972–1973. Wnętrza zostały zaadoptowane na kotłownię miejską, która znajdowała się w tym miejscu do 2002 roku. Obecnie budowla stoi pusta;

– szpital św Ducha i kaplica św. Anny – szpital powstał w I połowie XIV wieku, obecny budynek zbudowano w latach 1426–33. Przebudowany w latach 1686–1720 uzyskał kształt barokowej bazyliki, jest niski, wydłużony, posiada dwie sygnaturki, ma skromne formy baroku i gotyku. Do nawy głównej przylega 12 cel dla chorych oraz jadalnia, kuchnia i apteka. W prezbiterium szpitalnej kaplicy znajdują się gotyckie polichromie z XV w. przedstawiające 19 scen Sądu Ostatecznego. Ponadto we wnętrzu znajdują się dwa piece łaziebne, płyty epitafijne pochodzące z XVII wieku oraz ambona z XVIII wieku. W kaplicy znajduje się również kamienna figura Matki Boskiej z Dzieciątkiem z II połowy XIV wieku. Obiekt został znacznie uszkodzony w 1945 roku, restauracja miała miejsce dopiero w latach 1978–89. W 1990 roku przeznaczono go na potrzeby Muzeum Historii Medycyny. Ekspozycja składa się z przedmiotów, fotografii i rękopisów związanych z medycyną. W południowej części terenu otaczającego muzeum znajduje się herbarium z uprawami roślin leczniczych. Muzeum znajduje się przy ul. Starej 6.

– Baszta Żeglarska  – ceglana wieża, zbudowana na fundamentach dawnej baszty w latach 80-tych XX wieku. Obecnie nie należy do władz miasta, jest własnością prywatną. Jest jedynym znanym miejscem fromborskich umocnień obronnych. Baszta znajduje się na rogu ulic Basztowej i Rybackiej.

– Wieża wodociągowa – przed rokiem 1427 został wykonany 6-kilometrowy sztuczny przekop, łączący pobliską rzekę Baudę z miastem, nazwany w późniejszym czasie Kanałem Kopernika. Sama wieża wodna powstała w 1571 roku, na miejscu istniejącej już wcześniej budowli (prawdopodobnie młyna). W latach 1571–72 zainstalowano w niej specjalne urządzenie wodociągowe. Urządzenie to było bardzo innowacyjne jak na tamte czasy. Działanie tego systemu polegało na wykorzystaniu energii wodnej do napędzania koła czerpakowego, zaś system czerpaków przymocowanych do łańcucha dostarczał wodę do zbiornika na szczycie wieży. Stąd rurą płynęła ona do zbiornika położonego na wzgórzu miejskim i rozchodziła się do odbiorców oraz zasilała studnię wewnątrz murów Wzgórza Katedralnego. Wskutek braku konserwacji wodociąg przestał działać w 1778 roku. Sam kanał funkcjonował do 1945 roku. Po II wojnie światowej został zaniedbany i zdewastowany, a urządzenia na kanale – jaz, śluzy i stawidła – zostały zniszczone w latach 50 i 60-tych XX wieku. Dodatkowo w latach 70-tych, w czasie przygotowań do obchodów kopernikowskich, mimo protestów ze strony miłośników Fromborka, zasypano część kanału biegnącą przez miasto. Częściowej rewitalizacji Kanał Kopernika doczekał się w 2015 roku. Obecnie obiekt ten pełni funkcję wieży widokowej.

Frombork jest położony 32 km na północ od Elbląga przy drodze nr 504 do Braniewa.

Zdjęcia wykonano w sierpniu 2018 roku.

  • Wzgórze katedralne

  • Mikołaj Kopernik

  • Katedra

  • Grób Mikołaja Kopernika

  • Kanonia pod wezwaniem Matki Boskiej Wniebowziętej

  • Kanonia pod wezwaniem św. Ignacego

  • Kanonia pod wezwaniem św. Ignacego

  • Szpital św Ducha i kaplica św. Anny

  • Szpital św Ducha i kaplica św. Anny

  • Szpital św Ducha i kaplica św. Anny

  • Szpital św Ducha i kaplica św. Anny

  • Szpital św Ducha i kaplica św. Anny

  • Szpital św Ducha i kaplica św. Anny

  • Szpital św Ducha i kaplica św. Anny

  • Szpital św Ducha i kaplica św. Anny

  • Szpital św Ducha i kaplica św. Anny

  • Szpital św Ducha i kaplica św. Anny

  • Szpital św Ducha i kaplica św. Anny

  • Szpital św Ducha i kaplica św. Anny

  • Szpital św Ducha i kaplica św. Anny

  • Szpital św. Ducha i kościół św. Anny

  • Szpital św Ducha i kaplica św. Anny

  • Baszta Żeglarska

  • Baszta Żeglarska

  • W głębi kościół św. Mikołaja

  • kościół św. Mikołaja

  • kościół św. Mikołaja

  • Wieża wodna

  • Wieża wodna