Pałac w stylu angielskiego neogotyku w Dowspudzie został wzniesiony w latach 1820-27 staraniem Ludwika Michała Paca, generała wojsk polskich i napoleońskich, według projektu włoskiego architekta Piotra Bosio. Budowę rozpoczęto w 1820, a po przerwie, od roku 1823 kontynuowano pod kierunkiem innego włoskiego architekta Henryka Marconiego. Prawdopodobnie główne prace budowlane były już wtedy zakończone, jednak urządzanie i dekorowanie wnętrz trwało przez kolejne 4 lata. Niesłychanie wystawny i kosztowny pałac dowodził bogactwa fundatora i przeszedł do skarbnicy polskich powiedzonek w postaci: Wart Pac pałaca, a pałac Paca.

Dwukondygnacyjną rezydencję, frontem zwróconą na południe, wzniesiono na planie litery T. Część centralną stanowił korpus główny, zbudowany na planie prostokąta z czterema wieżyczkami, połączony galeriami z ośmiobocznymi basztami. Nad korpusem głównym wznosiła się nadbudówka zwieńczona attyką i pinaklami, a jego przednią część zdobił mocno wysunięty portyk pełniący rolę podjazdu. W niszach na frontowej elewacji stały prawdopodobnie rzeźby królów polskich autorstwa włoskiego rzeźbiarza Carla Aurelli. Oczywiście odpowiadało temu bardzo bogate wyposażenie wnętrz w dzieła sztuki, polichromie, freski oraz rzeźby. Na parterze znajdowały się: kaplica, salony, archiwum i biblioteka oraz zdobiona sztukaterią jadalnia, a na piętrze – mieszkanie właściciela i jego rodziny. Prawe skrzydło boczne mieściło zbiory militariów, a lewe – galerię malarstwa i oranżerię. Piwnice również miały dwie kondygnacje – w górnej znajdowały się łazienki urządzone wg wzorów starożytnych, mieszkania dla służby, kuchnia i inne pomieszczenia gospodarcze; w dolnej – studnia. Pałac otoczony był rozległym parkiem o powierzchni 13 ha, zaprojektowanym przez angielskiego ogrodnika Johna Heitona.

Po upadku powstania listopadowego Ludwik Michał Pac wyemigrował, rząd carski skonfiskował jego dobra i przekazał je swym zasłużonym dygnitarzom. Najpierw był we władaniu rosyjskiego generała Sulimy, który zasłużył się w tłumieniu powstania. Następnie dzierżawił go Polak – Horaczko. Kolejnym właścicielem był Sergiusz Karcew, który w 1887 roku, gdy pojawiła się okazja sprzedaży cegły na budowę koszar suwalskich – dokonał rozbiórki pałacu. Przerwał ją jednak po protestach społeczności polskiej – lecz z budynku pozostało niewiele. Do dziś po pałacu zachował się portyk wejściowy oraz jedna wieża, zwana „bocianią”, która wg miejscowej ludności ocalała wyłącznie dlatego, że było na niej bocianie gniazdo. Po za tym przetrwał budynek kordegardy usytuowany przy bramie wjazdowej prowadzącej do pałacu. W kordegardzie zgodnie z jego przeznaczeniem i umiejscowieniem przebywała straż pałacowa. Dziś w tym pięknie odrestaurowanym budynku znajduje się Centrum Obsługi Turysty, które oferuje gościom pokoje noclegowe oraz organizację przyjęć okolicznościowych. Można tu też obejrzeć model pałacu.

Dowspuda jest położona 19 km na północny-zachód od Augustowa, przy drodze nr 664 do Raczek.

Zdjęcia wykonano we wrześniu 2020 roku.

  • Widok ogólny

  • Aleja prowadząca do pałacu

  • W głebi portyk

  • Portyk frontowy

  • Budynek stojący na ruinach lewego skrzydła

  • Wieża z bocianim gniazdem

  • Tu stał pałac

  • Kordegarda

  • Herb Paców

  • Widok od parku

  • Elewacja frontowa kordegardy

  • Makieta pałacu

  • Makieta pałacu - fasada

  • Makieta pałacu

  • Tak wyglądał z tyłu

  • Wnętrze kordegardy

  • Wnętrze kordegardy