Nowy Sącz założony został na terenie biskupiej wsi Kamienica na mocy lokacji na prawie magdeburskim 8 listopada 1292 roku przez króla Wacława II. Miasto zawdzięczało szybki rozwój licznym przywilejom oraz położeniu na szlaku handlowym na Węgry. W XIV wieku, za panowania Kazimierza Wielkiego, wybudowany został zamek i mury obronne. W 1409 roku król Władysław Jagiełło oraz książę litewski Witold układali tutaj plany wojny z zakonem krzyżackim. W średniowieczu miasto kilkakrotnie nawiedzały powodzie, pożary oraz epidemie, co częściowo zahamowało jego rozwój. Od początku panowania Jagiellonów aż do rozbiorów, miasto było siedzibą sądów szlacheckich: ziemskiego i grodzkiego.

13 grudnia 1655 roku mieszczanie sądeccy, pod dowództwem braci Wąsowiczów i przy wsparciu oddziałów Gabriela Wojniłłowicza, uwolnili miasto (jako jedno z pierwszych w Rzeczypospolitej) od najeźdźców szwedzkich. Tym samym rozpoczął się zryw narodu polskiego przeciwko najeźdźcy z północy. 3 stycznia 1656 Król Jan Kazimierz przebywający w Krośnie, datował list z podziękowaniem dla ludności Nowego Sącza za obronę Polski. W 1770 roku, a więc jeszcze przed I rozbiorem Polski, Austria zaanektowała powiaty spiski, nowotarski i sądecki, w wyniku czego Nowy Sącz znalazł się w granicach Austrii w Galicji – urzędowa niemiecka nazwa miasta brzmiała Neu Sandez. W 1876 roku utworzono C.K. Warsztaty Kolejowe, a rok później oddano do użytku sądecki odcinek kolei tarnowsko-leluchowskiej. 3 lipca 1893 roku w Nowym Sączu powstał Związek Stronnictwa Chłopskiego (ZSCh) – pierwsza w Europie polityczna organizacja chłopska, utworzona przez Jana i Stanisława Potoczków. W 1889 roku Nowy Sącz stał się gminą miejską. W 1912 roku jako w jednym z pierwszych miast w Polsce wybudowano w rekordowym tempie własną elektrownię. 11 marca po raz pierwszy zapaliły się lampy elektryczne.

Podczas I wojny światowej, w latach 1914-15, miasto przejściowo okupowali Rosjanie, następnie ponownie zajęte zostało przez wojska państw centralnych. Wyzwolony w 1918 roku powrócił do odrodzonej Rzeczypospolitej. 6 września 1939 roku Nowy Sącz został zajęty przez wojska niemieckie. W latach okupacji niemieckiej przez Nowy Sącz prowadziły szlaki przerzutu żołnierzy na Węgry do organizowanej we Francji a potem Anglii armii polskiej. 20 stycznia 1945, po trzydniowych walkach, do miasta wkroczyły jednostki 38 Armii Radzieckiej. Uchwałą Prezydium Krajowej Rady Narodowej z 6 września 1946 miasto Nowy Sącz zostało odznaczone Orderem Krzyża Grunwaldu III klasy za wydatny udział ludności w konspiracji w okresie okupacji. W latach 1975-98 był stolicą województwa nowosądeckiego. W wyniku reformy administracyjnej od 1 stycznia 1999 Nowy Sącz jest powiatem grodzkim, będąc jednocześnie siedzibą powiatu nowosądeckiego ziemskiego.

Najważniejsze zabytki miasta to: 

– Eklektyczny Ratusz (osobny artykuł);

– Bazylika kolegiacka św. Małgorzaty (osobny artykuł);

– Kościół pw. św. Rocha;

– Kościół pw. św. Heleny;

– Kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa;

– Kościół św. Wawrzyńca;

– Kościół pw. św. Ducha i Klasztor OO Jezuitów (osobny artykuł);

– Zespół Poklasztorny OO Franciszkanów;

– Kościół pw. św. Kazimierza;

– Klasztor i Kościół Popijarski;

– Synagoga wybudowana w 1746 roku;

– Chasydzka bożnica Bajs Nusn z przełomu XIX i XX wieku;

– Mury obronne miasta Nowego Sącza;

– Zamek Królewski w Nowym Sączu (XIV, XVII w.) – ruiny, z zachowanym fragmentem fortyfikacji miejskich (osobny artykuł);

– Dom Gotycki – siedziba Muzeum Okręgowego w Nowym Sączu (osobny artykuł);

– Renesansowa kamienica Lubomirskich – dzisiaj Biblioteka Publiczna (osobny artykuł);

– Sądecki Park Etnograficzny – jest skansenem regionalnym, który prezentuje kulturę ludową Sądecczyzny.

Nowy Sącz jest położony około 40 km na południe od Brzeska, przy drodze nr 75 do granicy ze Słowacją.

Zdjęcia wykonano w lutym 2015 roku.